آموزش استانداردهای صادراتی
با توجه به اینکه کلاس استاندارد بسیار سنگین است و نمی‌خواهم آن را سخت بگذرانید، از اینجا به بعد سوالاتتان را بپرسید.
سوالات حاضرین:
ـ چطور می‌توانیم بفهمیم که محصول ما به صورت ملی و بین‌المللی به چه استانداردهای نیاز دارد؟
باید اجازه دهید که مشتری این را از شما سوال کند نه شما از مشتری. پس عجله نکنید. قرار نیست که شما سرمایه‌گذاری کرده و محصولی را برای منطقه خاصی تولید کنید که لازم باشد این محصول استاندارد آن منطقه را دارد یا نه. شما براساس روشی که ما می‌گوییم بازاریابی و تبلیغ می‌کنید، مشتری‌ها به سمت شما می‌آیند و این فرصت را دارید تا به آنها قیمت دهید. اگر مشتری استاندارد خاصی را از کالای شما بخواهد می‌گوید و شما هم کالا را طبق همان استاندارد تأمین می‌کنید. پس نیازی نیست که خود را درگیر پیداکردن استانداردها کنید.
ـ وقتی که یک شرکت بازرسی کالایی را از نظر استاندارد بودن بررسی می‌کند، بعد هم می‌تواند پلمپ کند؟
بله، این از وظایف شرکت‌های بازرسی است. کالا را بررسی می‌کنند، عکس می‌گیرند، نمونه‌برداری می‌کنند و بعد پلمپ‌های مخصوص خود را می‌زنند. من کالایی به مومباسای کنیا فرستاده بودم، شرکت بازرسی SGS فراموش کرده بود پلمپ خود را بزند. نمونه‌برداری کرده بود، عکس گرفته بود، همه کارها را کرده بود اما پلمپ را نزده بود. در شبی که قرار بود کالا بارگیری شود، به خن (عمق) کشتی رفتیم و در تاریکی شب ۱۵۰ کانتینر بار را دانه‌دانه پلمپ زدیم چون اگر استاندارد SGS نداشت آن کشور اجازه ورود کالا را نمی‌دادند و ریجکت می‌شد.
ـ بازرسی‌ها در کجا انجام می‌شوند؟
وقتی کالا می‌خواهد صادر شود، بازرسی‌ها در گمرک انجام می‌شوند و در خود گمرک نماینده همان شرکت (SGS، شرکت‌های ایرانی یا خارجی) حضور دارند و کالا را بررسی می‌کنند.
بستگی دارد که چه نوع بازرسی را تقاضا کرده باشید. تست‌های استاندارد آن را می‌گیرند و گواهینامه بازرسی را برای کنترل تست به شما می‌دهند. توجه داشته باشید که شرکت‌های بازرسی نمونه‌برداری و آزمایش می‌کنند و جواب را در برگه‌ای به شما می‌دهند.
در یک ستون جواب تست آزمایش آمده و در جای دیگری خود استاندارد را می‌نویسد. استاندارد یک رنج دارد؛ مثلا می‌گوید بین ۶۰-۷۰، بین ۴۰-۵۰، بین ۱۰-۲۰، بین هزار تا دو هزار و غیره. یک عدد بدست می‌آید که در رنج قرار می‌گیرد. اگر این رنج را پاس کند و در دامنه باشد، در آن سمت پازیتیو (مثبت) می نویسد یا ممکن است نگتیو (منفی) باشد که مثبت یا منفی بودن را نشان می‌دهد. اگر منفی باشد و پاس نکند، عملا از آن استاندارد رد شده است اما گزارش را به شما می‌دهد و ممکن است مشتری حتی با وجود ردشدن، کالا را بخواهد. چون خود شرکت کالا را پلمپ می‌کند، کنترل کیفی آن را هم تضمین می‌نماید.
ـ برای واردات نمک به عراق استاندارد خاصی وجود دارد؟
به این شکل نمی‌توان گفت. باید دید مشتری برای واردات به چه استانداردی نیاز دارد.
ـ کارت بازرگانی برای ترخیص لازم است یا نه؟
کارت بازرگانی برای صادرات لازم است اما خیلی وقت‌ها از کارت بازرگانی دیگران استفاده می‌کنید تا کالا را صادر کنید و نیازی نیست که حتما کارت بازرگانی خود را داشته باشید.
ـ مجوز بهداشت ایران کافی است یا نه؟
به بازارتان بستگی دارد. نباید با شتاب جلو بروید. اجازه دهید تا مشتری‌ها استاندارد را از شما بخواهند.
ـ اگر محصولات کشاورزی فله باشد گواهی‌های بهداشت لازم است یا نه؟
اگر مشتری بخواهد بله و اگر نخواهد نه. اما چیزی که در حوزه صادرات محصولات کشاورزی وجود دارد این است که بعضی از محصولات فله یا محصولاتی که قرنطینه دارند و یا قابلیت بسته‌بندی شدن را ندارند، در هر صورت در محفظه‌ای ریخته می‌شوند. معمولا اداره‌ی شرکت‌های بازرسی آن محفظه را پلمپ می‌کنند.
مثلا شما یک کانتینر بیس اویل (روغن پایه) می‌فروشید. این کشتی مثلا سه هزار تنی پر از روغن پایه می‌شود. شرکت بازرسی از داخل تانکر نمونه‌برداری می‌کند و برچسب پلمپ را می‌زند و می‌رود. شرکت‌های بازرسی ایرانی هم داریم که بازرسی می‌کنند و ممکن است که مشتری شما آن شرکت را بپذیرد.
ـ اگر تعداد کم باشد یا کیفیت مطابق تست نباشد، شرکت بازرسی خسارت می‌دهد؟
در بعضی موارد می‌شود به خاطر تفاوت بین تست و خروجی آنها شکایت کرد. چون شرکت‌ها بین‌المللی هستند و مدارک آنها بین‌المللی است می‌شود از آنها شکایت کرد.
ـ در گمرک اصفهان پلمپ شود بهتر است یا گمرک لب مرز؟
در همان اولین گمرکی که پلمپ شود، همان جا هم برچسب بازرسی را می‌خورد. اگر در جای دیگری پلمپ گمرک شکسته شود، پلمپ بازرسی هم شکسته می‌شود. مثلا کالای من در گمرک تهران یا غرب پلمپ شد و آن را به مرز لطف‌آباد در منطقه ترکمنستان فرستادم که قرار بود به عشق‌آباد برود. در لطف‌آباد دوباره آن را بار ماشین‌های ترکمن کردند. در اینجا پلمپ آن شسکته می‌شود و معتبر نیست. اگر می‌خواستم طوری کالا را به مشتری تحویل دهم که آن را با پلمپ دریافت کند باید آن را در گمرک لطف‌آباد پلمپ می‌کردم نه در گمرک غرب. اما اگر کالای من یکسره می‌رود و توقفی در مرز ندارد، باید پلمپ آن را در اصفهان یا تهران انجام دهم چون جای دیگری برای توقف در مسیر وجود ندارد. چون ببینید اگر پلمپ گمرک بخورد، فقط خود گمرک می‌تواند آن را بشکند و اگر پلمپ بازرسی بخورد شما هم می‌توانید آن را بشکنید، اما به محض اینکه شکسته شود دیگر از نظر بازرسی اعتباری ندارد و تا وقتی که خود مشتری آن را رؤیت نکند نمی‌توانید بگویید که شرکت بازرسی این کار را تضمین کرده است.
یک نکته درباره بازرسی‌ها بگویم. درباره بازرسی گول نخورید. یک وقت مشتری می‌گوید که می‌خواهم بازرسی در کشور مقصد انجام شود. به هیچ عنوان نپذیرید. بازرسی در کشورهای مقصد و اصطلاحا نات اوکی گرفتن برای کالاهای صادراتی بسیار راحت است. اوکی گرفتن سخت است، اما نات اوکی را به راحتی می‌دهند چون مسئولیتی برای آنها ندارد. اما اینکه بخواهد اوکی بدهد و بعدا از او شکایت کنید، برای او مسئولیت ایجاد می‌کند.
ـ در مورد مسیرهای سبز و زرد و قرمز در گمرک پرسیده‌اند.
باید این توضیح را به شما بدهم که در مسیرهای سبز کالا فقط اظهار می‌شود در صادرات و نیاز به بازرسی و تأیید مجوزهای لازم را ندارد.
در مسیرهای زرد و قرمز در یک مرحله بازرسی یا مجوزهای لازم اضافه می‌شود و در یک مرحله دیگر ارزیابی هم می‌شود.
کالا باید توسط ارزیاب گمرک رؤیت و تأیید شود تا بتواند صادر شود. ارزیاب ارزش‌گذاری می‌کند و کمیت و کیفیت کالا را بررسی می‌کند. مثلا باید مطمئن شود که این کالا قاچاق یا مخلوطی نداشته باشد. آیا آن چیزی که شما می‌گویید است یا نه. بعضی از کالاها را اصلا بازرسی نمی‌کنند و از مسیر سبز می‌روند. بعضی‌ها هم به مسیرهای زرد یا قرمز می‌روند.
کالایی که در گمرک از مسیر سبز یا گرین لاین می‌رود در واقع بازرسی و مجوزهای صادراتی کالا را نمی‌خواهد. صادرات خیلی از کالاها مجوز می‌خواهد؛ مجوزهای بهداشتی، رادیواکتیوی، آلودگی و غیره که آنها را در یک دوره آموزش داده‌ام و اگر فرصتی شد در کلاس دیگری درباره این‌ها صحبت خواهم کرد.
ـ اگر کسی می‌گوید که کالا را در عراق یا کربلا یا هر جای دیگر تحویل دهم، این دیگر ربطی به بازرسی ندارد. بازرسی مسئله‌ی دیگری است.
ـ هر کس که بخواهد صادرات کند، می‌تواند کارت بازرگانی هم بگیرد. کارت بازرگانی فرمالیته است و ما به این‌ها کاری نداریم. این کارها را دیگران هم می توانند انجام دهند.
اساس و فکر شما باید روی مشتری باشد تا بتوانید از آنها پول بسازید، نه اینکه تنها فرم‌هایتان را درست کنید و تعداد زیادی مدرک و ایزو داشته باشید و نتوانید از آنها پول درآورید. این‌ها به درد ما نمی‌خورد. فراموش نکنید که هدف یک تاجر کسب درآمد است و این فقط با مشتری به دست می‌آید نه با استفاده از مدارک الکی. این‌ها متأسفانه برداشت‌های اشتباه کسب‌وکار امروز است. موفق و پیروز باشید.
