فصل سوم

در اسارت سیستم و یا اسیر تفکرات خودمان؟

ساختمان و ساختار مجموعه بر عملکر آن اثر می گذارد

افراد مختلف در ساختارهای یکسان نتایجی را که از نظر کیفی مشابه هستند از خود بروز می دهند. زمانی که مشکل به وجود می آید و یا عملکرد و نتایج به گونه نیستند که انتظار می رود، همواره می توان به سهولت کسی یا چیزی را مقصر قلمداد نمود . اما در بسیاری از موارد، سیستم خود عامل به وجود آورنده بحران است و نیروهای خارجی و یا اشتباهات افراد .

ساختار سیستم هایی که انسان دخیل است بسیاز ظریف و ماهرانه است.

ما علاقه مند هستیم که از ساختار به عنوان منابع بیرونی بر سر را ه افراد نام ببریم . در سیستم های که انسان با آن سر و کار دارد. ساختار مشخص کننده این است که افراد چگونه تصمیم می گیرند. سیاست های عملیاتی که ما از آن ها تحت عنوان اهداف قوانین و هنجارها  نام می بریم حاصل همین ساختار  هستند.

ساز و کار اهرمی معمولا نتیجه طرز تفکری جدید است

در سیستم هایی که انسان ها در آن دخیل هستند، افراد عموما دارای اهرمی هستند که در عمل آن را به کار نمی برند، به خاطر اینکه بر تصمیمات خود متمرکز می شوند و از چگونگی تاثیر آن بر دیگران غافلند . جوایز و ترفیعات از آن افرادی است که نتایج ملموسی به دست می آورند اما زمانی که چیزی خراب می شود اعتقاد همه بر آن است که کسی مقصر است .

ساختمان سیستم به وجود آورنده رفتار آن است

افراد مختلف زمانی که در یک سیستم ثابت قرار میگیرند، نتایج یکسانی از خود بروز می دهند. نگرش سیستماتیک به ما می گوید که برای فهمیدن مشکلات اساسی لازم است که مسائلی فراتر از اشتباهات فردی و با بخت و اقبال نا مساعد بپردازیم . باید از وقایع و شخصیت ها بالاتر برویم . باید به عمق ساختاری پی ببریم که اعمال افراد و شرایط را به گونه ای شکل می دهد که رویکردی اتفاق می افتد.

ناتوانی در یادگیری و طرز تلقی و نگرش ها

• از آنجا که ” هر کسی خود را در شغلش معنا می کند ” افراد” قادر به درک اثر عمل خود بر روی موقعیت دیگران نیستند .

• زمانی که مشکلات بروز می کنند، هر کدام از کارکنان به سرعت اقدام به نکوهش دیگران می کنند. کارمندی که در موقعیت دیگری قرار دارد و یا حتی مشتری نهایی تبدیل به ” دشمن” می شود.

• به عنوان برخوردی فعال و آینده نگر با مسئله افراد اقدام به افزایش سفارشات می کنند که این خود شرایط را بحرانی تر می کند.

• از آنجا که سفارشات مازادافراد، به تدریج به وجود می آیند، هیچکس متوجه خطر نمی شود تا زمانی که دیگر فرصتی برای عکس العمل مناسب باقی نمانده است .

• هیچکس از تجارب خود چیزی فرا نمیگیرد. زیرا مهم ترین نتایج عملکرد هر کس، جایی دیگر در سیستم بروز می کند و در نهایت زمانی به خودمان باز می گردد که مشغول سرزنش دیگران برای به وجود آوردن شرایط موجود هستیم .

• گروه هایی که در موقعیت مختلف قرار دارند ( معمولا دو یا سه نفر در هر موقعیتی قرار می گیرند) آنچنان سر گرم شماتت دیگران برای بروز مسائل هستند که هر روزنه ای را برای استفاده از تجارب دیگران برخورد می بندند.

اهمیت بسیار بالای تفاسیر ساختاری تنها ناشی از آن است که بر علل اساسی رفتارها در سطحی دخالت می نمایند که می توان الگوهای رفتاری را تغییرداد. ساختار به وجود آورنده رفتار است و تغییر در ساختار می تواند باعث بروز الگو های رفتاری متفاوتی شود. بدین معنی تفاسیر ساختاری ذاتا مولد و سازنده هستند. علاوه بر این از آنجا که ساختار سیستم هایی که انسان در آن ها دخیل  است، مشتمل بر سیاست های عملیاتی تصمیم گیران نیز می باشد ، تجدید نظر در نحوه تصمیم گیری باعث تغییر ساختار سیستم نیز خواهد شد .

برای کارکنان عمیق ترین درک نسبت به سیستم زمانی حاصل می شود که متوجه می شوند که مسائل ایشان و آمالشان برای بهبود وضعیت، با طرز فکر و نگرش ایشان به مسئله عجین است . در موسسه ای که نگرش حاکم مواجهه با وقایع و اتفاقات روزمره است، نمی توان صحبت از فراگیری مولد نمود. چنین مقوله ای نیازمند چارچوبی ساخت یافته و نگرش سیستماتیک است که در آن افراد قادر به کشف علل ساختاری رفتار ها باشند. تمایل شدید به ساختن آینده مطلوب لازم است اما کافی نیست .